Yaa Asantewaa

Ba yuun dɔgɛ Yaa Asantewaa n de ayima la October ŋwarega la puan dabese piya la ayopɔi 1840 yuune la puan ta paɛ October ŋwarega la dabese piya la ayɔpoi la puan yuune la 1921, a yuum de la pɔgenaba bɔna Ejisu Asanti tiŋa la puan nyaa pa'ase Gaana wa puan. Ba yuun ta dike e ti a dɛna Nana Akwasi Afrane Opese Edwesuhene Edwesu tiŋa. Yuune 1900, a yuun doole Asanti duma kiŋɛ zaberɛ salema kuka bii yaa Asantewaa zaberɛ.

A vom yele

YBa yuun dɔgɛ Yaa Asantewaa la 1840 yuune la puan Besease. A sɔ yuun de la Kwaku Ampoma, Ata Po Afrane Panin beni zuo a yuun de la Edweso naba tiŋa pika ka yima puan. Saŋa sɛka ti a dɛna bia la a yuun koora la dia bɔna Boankra tiŋa la puan gee yuun ele la budaa kayima bɔna kɔmaasi tiŋa puanlaeŋa la budaa la dɔgɛ pugela. A yuun ki la 1921yuune la puan. A yuun de la nɛre kirika la ma suŋɔ. A yuun tari la yam de la politisi daana la pɔgenaba la zabere zabera niŋa daana. Yaa Asantewaa yuun de la nɛre kirika ti nɛrewoo mina a yele tiŋa la puan. Eŋa n dikɛ a nɛreba la ta zabɛ toe a tiŋa la ba salema kuka la ze'ele.