Bachata

Ze'ele Wikipiidiya
Bachata
type of dance
Subclass ofsocial dance Demese
CountryDominican Republic Demese
Country of originDominican Republic Demese
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Demese
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01514, https://ich.unesco.org/fr/RL/01514, https://ich.unesco.org/es/RL/01514 Demese

Bachata wa'a wa de la wa'a buuri n ze'ele 'Dominican Republic' tiŋa puan. Nanana wa, wa'a wa nyaa boi zi'an woo mɛ tingɔŋɔ wa zuo. Wa'a wa la 'bachata' yuuma de la buyima bii ba lagum mɛ.

Pa'alegɔ[demese | demesego zia]

'Bachata' de la pɔka la budaa wa'a n tari niŋa daana la podɔla n wan ta'am de'em zi'an n yalekɛ, zi'an n ani mika fii bii zi'an n ba'am mike.

Bachata de la ‘social’ lagum wa’ara dɔla nɛŋa daana la podɔleba sɛba n wan ta’am wa nɛreba tiŋasuka, suka fii zi’an bii suka paa zi’an. Pɔsega nabara n boi ‘eight-count side-to-side movement’, ti wa’asi sitai zo’e zo’e ta’am pa’asɛ. Fu san kaalɛ bunaasi paara sinii, bachata pa’asɛ la sɛba n biseri de geela bɔ’ɔra naanɛ n ani se’em la bɔna ayima ze’ele bolero bii son wa’a la[1]. Fu san kaalɛ ayima paara batã ti ba wɛ’ɛsa gɔbega niŋa bɔba, pɔsera la gɔbega na’arɛ, de kãala banuu paara bayopɔi ti ba kina wɛ’ɛsa zuɔ niŋa bɔba, pɔswra la zuɔna’arɛ. Sakikɔ bisega wa’a ta’am wa dɛna la kaleŋɔ bii na’arɛ zɛkerɛ fii bɔ’ɔra zaseduma.[2]

Pɔsega wa’a wa wa’ara dɔla taaba ta wa lagum pa’asɛ la nu’o yuuleŋo n boi ‘ballroom’ wa’a asi’a puan wuu ‘salsa’ bii ‘cha-cha’.[3]

Kuremi sa yɛla[demese | demesego zia]

Ze’ele yuuma 1990s la puan sa, wa’areba n boi Western world yuum pɔsɛ mɛ maala wa’asi gɔŋɔ ti ba nyɛ ti la ana ba suŋa bɔna bachata music puan. Sɛla n ko’om ba’am dɛna naana ti ba mina de la pɔsega nabara ti ba mina ka ti ‘side-to-side’,  deti ba ta’am wa’ara ka le wa’a ayima ti ba wi’ira ka ti ‘pop’ fu sakiga wa’a la puan n de kaleŋɔ wa’a la. Wa’a gɔnɔ wa n de Westen wa’a wa yuum de tɔgesegɔwa’a ti ba yuum tɔgesa ze’eta taaba wa’a puan n boi wa’areba zo’e zo’e zi’isin bɔna ‘Latin bii non-Latin alike’. Wa’asi wa zo’e zo’e kelum bɔna mɛ la zina wa, Wala n wia wasɛba ti tu yeta yeti ‘Western side basic step’


Tu k’m wi’ira West duma la "authentic / Dominican" bachata, wa’a la pɔsega bii n ze’ele zi’an na ti ba wa’ara ka bo la ‘Dominican Republic’ n yuum de 1960s la puan de ti  ba yuum bwa’ara ka la deo puan, wɔna wuu ‘bolero’, ti la bɔna ‘close embrece’, ti la dɛna inŋanɛ la inŋanɛ, puurɛ le puurɛ (skin-to-skin belly-to-belly contact).[4]

Bachata pɔsega nabara wa’a wa wa’ari dɔla kinɛ fii fii kaara ‘square’ pika (side, side, forward and then tap with your toes, then side, side, back and tap). Wa kana yuum ani suŋa bɔ’ɔra ba ze’eta la ‘bolero’ pɔsega nabara, dee dita la saŋa ti ka dikera pa’asa kaleŋɔ le ‘syncopations’ (steps in between the beats), ti la suŋera wa’areba ti ba yirega wa’ara tɛɛsena wa’asi la zo’e zo’e ti ba mina la taaba la.  Ba nu’usi lɔbega bii zɛ̃ka na bɔna la tɔka tɔka dɔla la wa’asi la teeseŋo, ti ta’am dɛna ya’arɛ fii ta paara ya’arɛ zo’e zo’e kɔ’ɔm ta ya’a za’an.


Bachata kelum dɛna la wa’a zina wa bɔna ‘Caribbean’ le tingɔŋɔ wa za’an waabi, dee me kelum tara nɛreba ti ba wa’a ka yuum n tole sa. Wa’a la de la wa n ko yiregera kalam kalam ti yuuyuuniba kɔ’ɔm tara ka yuuna wa’ara zi’an woo, pa’asera nama wa’a, wɛɛm dɛna gelesego dɔla yuuma la dee ita ‘free-styling’dɔla ti la bɔna ‘close (romantic) and open position’ tiŋasuka. Bachata wa’a wa wa’ari dɔla la sakuga ŋmɛresegɔ fii fii la ‘tap or syncopation (1, 2, 3, tap/syncopation)’. Ba mɛ ta’am kelum wa bachata wa’a wa de ka dɛɛra nama paŋa paŋa ‘(moving the body up on the beats and down again in between the beats by adding slight spring to ones legs)’.

Variants[demese | demesego zia]

Western "traditional"[demese | demesego zia]

Saŋa asi’a n yuum boi 1990s yuunɛ la puan sa, ti ba yuum tara wa’areba le wa’a sukuu n boi  ‘Western world’ ti ba yuum pɔsɛ tara ‘side-to-side pattern instead of the box steps’ wa’a la. Wa’a wa pɔsega ti ba yuum pɔsɛ wa’ara dɔla ‘side to side’, tɛɛsena kinɛ wa’a woo puan bii ‘tap’ woo la. Wa’a wa anɛ woo "early" wa sukuu wa’a wa yuum de la sɛla n dikeri wa’areba la laguna taaba, sakuga ŋmɛresegɔ fii fii wa’a wa, kaleŋɔ ‘tap’ pika pika "pop" sakuga la ti la dɛna ‘4th step (1, 2, 3, tap/hip), and not including many turns/figures’. Wa’asi la zo’e zo’e bii sitaasi la zo’e zo’e kɔ’ɔm zele la ‘ballroom dance and show moves like dips are commonly used’. Wa kana n yuum pɔsɛ dɛna wi’a wa’a gɔŋɔ ti ba tara wa’ara bɔna ‘bachata music that was popularized by dance schools outside the Dominican Republic’.

Bachatango[demese | demesego zia]

Article mɛgerɛ: Bachatango:

Wa’a kayima yuum le yese mina dɛna wa paalega ti la pugum yuum ka yue bɔna western "traditional" la puan deti ba wi’ira ka ti ‘Bachatango’.[5]  Wa kana n de wasɛka ti ba dikɛ kɛ’ɛsɛ ba wa’asi la puan bɔna ‘Turin, Italy’, dɔla la yelesi’a ti bii se’ere n wan iŋɛ bɔna ‘western "traditional" la puan le nabara la n dikeri lagum na Tango nabara ato’ore la ti ba nyaa wa’ara wuu ‘tango’ la. Wa sɛka n de "pop" kaalegɔ la ti ba dikɛ pa’asa ti la dɛna ‘elaborated sensuality and varied Latin ballroom’ wa’asi la buuri buuri deti la kelum pa’asɛ ‘characteristic kicks from tango’ la puan. Ba wa’asi ŋmɛresegɔ la wa’ari gmɛresa wuu "western traditional" wa’a la. Daamesa la, wakana wa yuum ka wa’ari dɔla la bachata yuma la ‘bachata music’, dee ka nyaa wa’ari dɔla ka mɛ dee kelum dɔla tanngo yuuma (tango music) la nananawa pa’asa ti la ana suŋa . La bobini yeti ba ka mi bachatango yele n boi ‘Dominican Republic’ la puan, bachata's tiŋa so’olum, ba wa’a la ani suŋa mɛ ti satima mina ka yele dee nɔŋɛ wa’a la deti satima wa’areba kelum pa’ala ba ti ba wa’ara ti la bɔna ‘Caribbean’ puan. Hali la zina, bii dabesa wa, ba ka nyɛti wa’a la ti ka bɔna ‘social dance floors’ puan.

  1. "Bachata (dance)", Wikipedia (in English), 2023-11-13, retrieved 2023-12-15
  2. "Bachata (dance)", Wikipedia (in English), 2023-11-13, retrieved 2023-12-15
  3. "Bachata (dance)", Wikipedia (in English), 2023-11-13, retrieved 2023-12-15
  4. "Bachata (dance)", Wikipedia (in English), 2023-11-13, retrieved 2023-12-15
  5. "Bachata (dance)", Wikipedia (in English), 2023-11-13, retrieved 2023-12-15