Bongo Soe

Ze'ele Wikipiidiya

Pɔsega[demese | demesego zia]

Tu tari Soe (Suu), Bɔlega so’olum, Bɔlega, Nivɔreŋɔ la Kusaa puan. Sãaba zo'e zo'e pɔti la ɛbega gee ti basɛba me pɔta wɔkimɔ. Booŋo soe boi la Booŋo so'olum (district) la puan paɛ nɛreba tusekɔbesi pinuu la kɔbesinaasi la piyoobi la anaasi (15,464). Tiŋa la tari la nakara anuu tɛngbobe sinaasi puan. Sɛba n ze’ele Soe dela saama. Yu’urɛ la ze’ele la nɛreba n yuun tuni tunsi'a. Daamin sa, saama yuun kuti mɛ gee zugera, tuna ba tuuma la Soe deo la puan. Kutega la puan ti ba ni ka’a degerɔ n de saasi la basɛ. Zina daarɛ, fu san kɔɛra tiŋa la puan fu wan nyɛ saasi ti la ga samama la zuo. Ba la n ta’asɛ ti ba wi’ira tiŋa la ti Soe (Suu).

Timbibesi[demese | demesego zia]

Timbibesi la de la, 1. Sanabiisi, 2. Soboko, 3. Yiduŋɔ, 4. Kaaberɛ, 5. Akanseriŋa

Yizuto[demese | demesego zia]

Yizuto sɛba n boi Soe dela Azanwɛ biisi, Akire biisi, la Awuka biisi.

Leebego[demese | demesego zia]

Booŋo Soe tari la dakatɛ ti nɛreba zo'e zo'e sina ki’ira, dita da’a la. Da’a la diti la dabesa atã daarɛ woo. Ba kooseri la lɔgerɔ zo'e zo'e bini magesi wuu kamantoosi, yaarum, nanzu’usi, kɔlegɔ, la ziirɔ buuri buuri. Ba mɛ kelum kɔɔsa nii, buusi, piisi, nuusi, ki’ini, la nadawɛma. Ba kelum kɔɔsa futo, daam pa'asa. Dazaŋa/Davoore daarɛ me koosego la leebego kelum bɔna mɛ. Fum n eere sɛla za’a ti fu da, bii koose dazaŋa daarɛ Soe, fu ta’am kelum koose mɛ bii da. Kasa’a: Kamɛŋɛbɔ sa’a zikatɛ boi Soe mɛ ti World Vision duma yuun suŋɛ mɛ ti pɔgesi naanuurɛ sa’ara kamɛŋɛbɔ kɔɔa Gaana tiŋa puan la Solemi tiŋa za’a ti la tɛ’ɛla gee suŋɛra pɔgesi la. Kasa’a zi'an la ka zaɛ la Soe da’a la. La boi la Ayire Clinic (www.ayireclinic.com) nɛŋa la bala. Fu san bɔta ti fu da kamiŋɛbɔ zo'e ta koose, fu ta’am paɛ ba zi'an, da basɛba ta koose.

Gɔŋɔ Zamesegɔ[demese | demesego zia]

Karendeto zo'e zo'e me kelum bɔna Soe. Basɛba dela: Soe Primary School (A &B), Soe Junior High School, Soe Community Senior High School.

Imma’asum[demese | demesego zia]

Soe me kelum tara imma’asum weeleŋɔ zi'an bunkatɛ me ti ba tibera nɛreba suŋa suŋa.Asibetin katɛ (Bongo District Hospital) bo la Booŋo gee ti ayima me kelum bɔna Soe dɔla di poore. Ayire Clinic, n de nsɔi n mɛŋa asibetin la Soe Health Centre n de Gɔmena dinɛ. Asibetin bibesi me boi ti ba wi’ira CHPS compound. CHPS compound duma tuuma dela ba dɔla yɛa puan kã’ana gee tibera ba’aduma.

Viisɔgɔ Lɔgɛrɔ[demese | demesego zia]

Wp/gur