Cantu a tenore

Ze'ele Wikipiidiya
Cantu a tenore
vocal technique, music genre
Subclass ofItalian folk music, polyphony Demese
Country of originItaly Demese
Studied inethnomusicology Demese
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Demese
Described at URLhttps://esmediterrani.info/2021/01/20/canto-a-tenore/, https://ich.unesco.org/en/RL/00165, https://ich.unesco.org/fr/RL/00165, https://ich.unesco.org/es/RL/00165 Demese

Cantu a tenòre (Sardinian duma yi’ire n la: su tenòre, su cuncòrdu, su cuntràttu, su cussèrtu, s'agorropamèntu hali la su cantu a pròa; ti Italian yi’ira: canto a tenore) de la polyphonic tɔgum zaaleŋa naaŋɔ duma n boi island, Sardinia tiŋa (Italy's yi’e island bumkãtԑ), kɔ’ɔm bɔna Barbagia tiŋa, gee Sardinian tinsi basԑba tari la buuri malema ana taaba nuu.

2005 yuuni la puan, UNESCO duma yuum dikԑ cantu a tenore ti a dԑna la (intangible cultural heritage) ayima.

Etymology[demese | demesego zia]

Yelebire wa n de tenore ka de yelebese’ere n naԑ la yelebire wa n de "tenor"  ti la dԑna ŋwana naana ;pa’ala voole duma sԑba n gulese gã; a kɔ’ɔm ze’ele bo la tɔgum zaaleŋa yuuma de la sԑba n kɔ’ɔm bɔna bayima gee ti ba me yi’ira ba yu’ura yima yima la zi’isi tɔka tɔka n boi island, magese wuu Gallura duma yi’ire n la taja gee ti Logudoro duma me yi’ira n concordu (Sassu 1978 yuuni la puan).

Gee Barbagia tiŋa puan n boi island, Sardinia puan, polyphonic yuuma wa aŋa tari la bayi ti ba bɔna tɔka tɔka bii yima yima: cuncordu, se’em n ni kɔ’ɔm ana me wuu duureŋa la lԑm me la yezu la, la yuuma n tari voole duma buuri buuri la, la tenore, se’em n ni kɔ’ɔm tara yuunsi’a n ka dikere na’asegɔ bɔ’ɔra Na’ayinԑ la tiŋa la nԑresumduma la, ti ba makԑ n la yelesi’a n ni ba’am zo’e zuԑ yuuma.

Technique[demese | demesego zia]

Cantu a tenore de la buuri malema tigera ti yuunyuuneba n de budaasi banaasi ni ze’ele kai taaba yuuna. Yuunyuuna woo tari la nyɔ’ɔ bii sore, kalam la ze’ele la saazuon ta sige tiŋa—de la chorus (tenore vuure diyima):

·        'oche bii boche (yi’ire la /oke/ bii /boke/, 'kɔa') de la solo kɔa

·        mesu 'oche bii mesu boche de la 'kɔa puregere'

·        contra de la 'counter'

·        bassu dԑna 'bass'

Bassu yuum la yuumyine la nuu do la 'oche, gee ti contra ni zuԑ bassu bunuu. 'Oche la mesu 'oche ni yuuna do la taaba kɔɔsi bi kɔa, gee ti contra la bassu ni yuuna la yԑm ti la daana (larynx). 'Oche ni yuuna la tɔgum zaaleŋa yԑla Sardinian puan, se’em n wan ta’am dԑna epic, tuusum yԑla, satirical, amorous bii sԑla n sakire bɔ’ɔra (genre). Chorus tari la vo’osum duma n tari vuure (magese wuu bim-bam-boo).

Buuri malema sԑba n ba’am niԑ peelumi la yeti, mesu 'oche tɔgesԑ la kusebego kinkima bii voole, gee ti contra me tɔgesa pesego kaasega ti bassu ni tɔgesa naafɔ bii nabila kãasega.

Solo kɔa la ni pɔsԑ dԑna la (monodic) voole beene gee nyaa ni kiŋԑ ta naԑ la a ni yele ba me gee nyaa dikԑ a miŋa pa’asԑ ba puan.

Yԑla la ni ana la ŋwana kilega leni san dagina sansԑka bii zi’a ti baambaanduma ni ta dikԑ ba miŋa lagum taaba dԑna buyina la ma’a, ŋwana wa zuo, yuuma la ni lagum ŋmԑ’ԑra me zi’ita yuunԑ paara yuunԑh. kua la boi la nyima nyima ba tinsi la puan zi’an ti ba ni yuuna tenore paara beense’ere ti ba wan ta’am tinkԑka ŋwana kalam.

Malema[demese | demesego zia]

Gee zina beere wa budaasi ma’a n wa’are cuncordu la cantu a tenore, yԑla zo’e zo’e kelum gã me ti ba tiisa sansԑka ti pɔgesi yuum ni lagum wa’ara la, do la matriarchal buuri malema n boi Sardinia puan. Anthropologists duma yeti, ba yuum ni wa’ara cantu a tenore wa la Nuragic saŋa duma la puan sa.

Tigera duma sԑba ti ba kɔ’ɔm ba’am mina ba yele la yuum ni wa’ara la tenore duma n de (Tenores di Bitti, Tenore de Orosei, Tenore di Oniferi la Tenores di Neoneli).

Notes[demese | demesego zia]

Viisegɔ Lɔgerɔ[demese | demesego zia]