Cuban rumba

Ze'ele Wikipiidiya
Cuban rumba
music genre, type of dance
Subclass ofmusic of Cuba Demese
Country of originCuba Demese
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Demese
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01185, https://ich.unesco.org/fr/RL/01185, https://ich.unesco.org/es/RL/01185 Demese
Practiced byrumbera Demese

Rumba de la Cuban yuuma n do le la wa'asi la buŋmɛ'ɛla n ka tari sia puan yɛla.

A kɔ'ɔm ze'ele la northern regions n boi Cuba, la bo la urban Havana la Matanzas, 19th century saŋa. A de la African yuuma la ba nyuri wa'asɛ puan, ba yu'ura de la Abakuá la yuka, gee kelum dɛna Spanish-based coros de clave. Doose Argeliers León puan, rumba de la "genre complexes" kãtɛ ayima n de Cuban yuuma, gee rumba complex de la sɛla n iŋɛ naa ti sɛba n tune yuuma yɛla tara tuna (musicologists). Complex wa tari la buuri yɛla atã n buna rumba n de (yambú, guaguancó la columbia), gee mɛ kelum ba contemporary derivatives gee mɛ kelum tara minor styles

pa'asɛ.


Naseduma n tune Buuri malema bɔna African descent streets puan la solares (courtyards), rumba ke'em dɛna la Cuba's zi'a kayima n tari n tari yɛla zo'e zo'e n de yuuma la wa'a. Vocal improvisation, elaborate dancing la polyrhythmic drumming duma la key components rumba styles za'a. Cajones (wooden boxes) ti ba yuum tara tuna ti ba dɛna buŋmɛ'ɛla tari ta paɛ 20th century pɔseŋa puan, saŋa sɛka ba yuum teeba ti ba dɛna tumbadoras (conga drums). Sankana wa puan ti ba yuum gulesɛ genre's wa yɛla biŋɛ, ŋwana yuum pɔsɛ la 1940s puan, yɛla zo'e zo'e n daa kiŋɛ suŋa suŋa rumba bands n de Los Papines, Los Muñequitos de Matanzas, Clave y Guaguancó, AfroCuba de Matanzas la Yoruba Andabo.

Pɔseŋa dabesega la puan, gee genre's zo'e zo'e ti ba daa sakɛ ti ba bɔna Cuba, gee a legacy daa zoɛ mɛ gana island. United States tiŋa puan, ba daa bo n la yu'urɛ n de "ballroom rumba", bii rhumba, la Africa puan, soukous de la sɛla "Congolese rumba" (despite being actually based on son cubano). N boi Spain de la sɛla ti ba sakɛ doose rumba flamenca la derivatives gee mɛ kelum dɛna Catalan rumba.

Pɔsega zamesegɔ la tuusum yelebɛa la ba vuure (Etymology)[demese | demesego zia]

Rumba vuure la kelum ka lilikɛ peelum ti ba mina gee ti Diccionario de lengua española n tari etymological lahibareduma kina na. Joan Corominas, yelebire wa ze'ele la "rumba" ti vuure la dɛna "uproar" (gee poore a daa de la "pomp") gee "ŋwana daa ze'ele la Ship duma la puan" se'em ti a miŋa vuure ta'am ze'ele "rombo" ("rhombus"). 1978 documentary La rumba, daa ze'ele la Óscar Valdés, Ba yeti rumba kɔ'ɔm ze'ele la Spain tari paɛ denote "ba za'a daa ze'ele la frivolous", ze'ele la "mujeres de rumbo".

Pɔseŋa dabesega la puan, gee genre's zo'e zo'e ti ba daa sakɛ ti ba bɔna Cuba, gee a legacy daa zoɛ mɛ gana island. United States tiŋa puan, ba daa bo n la yu'urɛ n de "ballroom rumba", bii rhumba, la Africa puan, soukous de la sɛla "Congolese rumba" (despite being actually based on son cubano). N boi Spain de la sɛla ti ba sakɛ doose rumba flamenca la derivatives gee mɛ kelum dɛna Catalan rumba


Kɔ'ɔm ze'ele, cuba vuure ta'am daa ze'ele la West African bii Bantu tɔgum puan, doose ba Wuni taba la puan wuu Afro-Caribbean yelebɛa magese wuu rumba, macumba, mambo la tambó.

19th century saŋa cuba puan, ŋwana daa kɔ'ɔm ita la urban Havana la Matanzas, African nɛreba daa pɔsɛ tara la rumba yelebire wa tuna. Olavo Alén, bobe ana puansin "[saŋa n zoɛ] rumba daa teke mɛ dɛna yelebire bo paati gee daa dikɛ vuure la ti dɛna Cuban yuuma genre gee mɛ kelum ze'ele bo wa'a. rumbón la rumbantela (Galician la Portuguese origin) Ba daa tari e tuna la rumba tuuma tinsi la puansin. Yɛla zo'e zo'e ti Cuba tara tuna bɔ'ɔra paati duma zo'e zo'e, magese wuu changüí (bɔna Oriente), guateque (rural tinsi puan), tuma (doose Afro-Caribbeans), bembé (naɛ la Santería), macumba la mambo.

Doose pɔsega yelebɛa zamesegɔ wa puan (etymology), rumba tuusum kelum zala a certain degree of polysemy. Doose 19th century yuuni la ba'asegɔ puan, Cubam peasants (guajiros) daa pɔsɛ tuna la rumbitas tuuma de'eno saŋa la puan (guateques, changüí, parrandas la fiestas patronales). Yuun ana wa ti ba yuum tara ti ba wuu urban guarachas (rumbas bana dagi bun suma), gee me tara binary meter bɔna ternary meter n de buuri malema rural genres n de wuu tonada la zapateo. Kelum dɛna wuu, Cuban bufo theatre 20th century yuuni la pɔsega la puan, ti guarachas daa yuun yuuni de'eŋɔ la ba'asegɔ puan n pa'alɛ rumba la ba pugum ka tara yuum ti ba wuna taaba la rumba duma la.

Aŋa[demese | demesego zia]

Lɔgerɔ[demese | demesego zia]

Rumba lɔgerɔ tari la tuusum yɛla zo'e zo'e yesers ba aŋa la lɔgerɔ n boi zuna se'em. Rumba lɔgerɔ sɛba n bɔna de la claves, dɔɔrɔ sɛba n kpɛ'ɛm ka maari taaba, la conga buŋmɛ'ɛla: quinto(lead drum, highest-pitched), teesa dos(middle-pitch), la rumba bii salidor(lowest-pitched). Lɔgesɛba n kɔ lagum pa'asɛ bɔna de la catá bii guagua,dɔɔrɔ sylinda; la palitos, dibesi ti ba ŋmɛ'ɛra catá; shakers n de wuu chekeré la maracas; scraper percussion buŋmɛ'ɛla n de wuu gũiro; la cajones, dɔɔrɔ daka duma n daa doose congas. 1940s yuuni saŋa la puan, genre yuum lagum me la son cubano, yele yele wuu Ignacio Piñeiro's Septeto Nacional la Arsenio Rodriguez's conjunto, ŋwana n de sɛla n ta'asɛ ti nɔyinɛ daa ka bɔna buŋmɛ'ɛliduma la puan magese wuu tres, double bass, trumpet la piano, gee kelum ta'asɛ idiophone buŋmɛ'ɛla yɛseŋa. Bala ma'a saŋa la puan nuu, ti Cuban big bands, ta naɛ la musical artists magese wuu Chano Pozo, daa pɔsɛ dikɛ authentic rumbas ta lagum la ba dance pieces. Ba tigere AfroCuba de Motanzas, yuum pɔsɛ la 1957, dikɛ batá drums ta bo rumba buuri yɛla ta naɛ ba aŋa, ti ba mina ti a dɛna batá-rumba. Nananewa, cappella(vocals-only, ti buŋmɛ'ɛla ka pa'asɛ) rumba yuum tuni mɛ la Cuban wuni mɛ la Vocal Sampling, ti ba wum ba yuuma la "Conga Yambumba"

Yuuma n doose se’em (Rhyme)[demese | demesego zia]

A maadee rumba de’em la predominantly in binary meter (duple pulse: 2

4, 4

4), triple meter (triple pulse: 9

8, 3

4) kelum dԑna la sԑla pa’asԑ bɔna. rumba yԑla asi’a puan zo’e zo’e , magese wuu  yambú la guaguancó, duple pulse is primary la triple-pulse de la secondary. Gee, rural style Columbia, triple pulse de la primary sukuu aŋa la duple pulse de la secondary. Ŋwana ta’am pa’alԑ doose "binarization" of African-based ternary rhythms. Claves la Quinto ba yi wa za’a (lead drum) de la sԑba n tari yuuma n doose se’em (Rhyme). Do’a do’a, lɔgerɔ sԑba ti ba daa tara sugera buŋԑ’ԑleba. Rhythmically, rumba de la sԑla n pa’asԑ five-stroke guide pattern ti ba yi’ira clave la inherent aŋa la a conveys.

Song structure[demese | demesego zia]

Yambú la guaguancó yuuma saŋa zo’e zo’e ba ni pɔsԑ la soloist singing a melody n ka tari vuure, gee ti lani dagina yelebԑa n doose se’em la. Ba yi’ire pɔsekana wa la diana. Magese wuu Larry Crook yeti, diana de la nimmu’ure sԑla n sɔi la ‘ ‘a mԑ zalԑ la choral refrain yiadaana’’. Se’em daana n bɔna ba niŋa ti ba yuuna ni bɔ’ɔra ba melodic phrase bii yuuma n nare ba kina se’em bii yuuni la zuo n de se’em bɔ’ɔra choral sections la, bii ba ta’am ni tari lɔgepaala wa’ana gee ba ni dԑna la lɔgesԑba n kelum dԑna buyina. Yuuma la beena la ta’am ni bɔna dikera yuuma naara taaba ti la ana suŋa ti nԑreba bɔta ‘‘Parallel harmonies’’ ba ta’am ni iŋԑ ba ti ba bɔna saazuo bii tiŋa nuurum melodic line puan, ta pa’asԑ "butã (thirds), buyoobe (sixths), la octaves n kɔ’ɔm ba’am bɔna dԑna naana bii buge ‘‘most common." Ŋwana wa zuo, yuunyuuna la ni yuuna la diana initiates pɔsera mԑ la rumba n nyԑ yelesi’a bɔ’ɔra sԑlesiba. Yuunyuuna ni zuԑ tole la niŋa ta basԑ yuuma la niiԑ la peelumi gee kelum pa’ala sԑla n sɔi ti a zala gee kelum ita nananewa rumba la. Ba yi’ire yeleana wa la decimar, sԑla n sɔi la iteŋɔ la iti décimas puan, bԑԑna-pia yuuma n doose se’em la ‘‘ten-line stanzas’’. Gee kelum pa’asԑ, yuunyuuna ta’am kelum dikԑ yuuma n pugum kɔ’ɔm bɔna yuun. Rumba n yuum de sԑba n kɔ’ɔm bɔna gee ti ba mԑ mina yuuma la, ti a dԑna  "Ave Maria Morena" (yambú), "Llora como lloré" (guaguancó), "Cuba linda, Cuba hermosa" (guaguancó), "China de oro (Laye Laye)" (columbia), la "A Malanga" (columbia).

Rumba yuuma boi la tãsuga ayi bii sugenuure buyi. Yiadaa  de la canto, yuun yuuna la n bɔna nԑŋa ana sԑ’em la, gee yuuma la puan a ta’am ni tuke tole nԑŋa ta yuuna yuune woo n boi bii n wa’am a puti’ire puan na. yuun yuuna la se’em n bɔna nԑŋa ita claves. Pɔsega la ni yuԑ me fii ta gura sansika ti ba nԑŋa daana la yele a taaba sԑba n lagum yuuna ti ba yuun yuune la pa’asԑ repeat the short refrain of the chorus, yi’a n la lebesegɔ puan. buyi puan yuunԑ la ni dԑna la montuno.

Tuusum (History)[demese | demesego zia]

Syncretic origins[demese | demesego zia]

Ba yuum pɔsԑ tari enslaved Africa wa’am la Cuba 16th century yuuma la puan doose la la Spanish duma n yuum pɔsԑ zi’ire ba zi’ire paalega. Sikiri yuum de la nimmu’ure buno bii lɔgerɔ bɔ’ɔra ba ti ba yuum tara ԑԑra kuusa kɔ’ɔm ze’ele 18th century tari ta paԑ 19th Century puan, hali Africa nԑreba zo’e zo’e ti ba yuum yuge tari kige Cuba ta pirege ba ti ba tuna sikiri tuuma, wa’a la buŋmԑ’ԑla yuum de la sԑla ti ba dikԑ ti la bɔna wuusa tuusum woo puan. Buuri yelesi’a n boi Bantu, Yoruba, Fon (Arará), la  Efik (Abakuá) n tari sugere zo’e zo’e paara western Cuba, zi’a ti ba yuum dɔge rumba. African duma la Europeans duma nɔyinԑ la puan ti ba tari sԑla ti ba yi’ira ti  Afro-Cuban buuri yԑla wa’ana. Ŋwana de la yɔ’ɔ bii sore ti ba mina ti la dԑna  transculturation,puti’ire n yuum ta wa’ana ti Cuban nԑresika n mi gɔŋɔ gee ti yu’ure me dԑna  Fernando Ortiz yuum tari buuri malema zamesegɔ yԑla wa’ana, magese wuu  Cuban Counterpoint: Taba (tobacco) la Sikiri (sugar), Cuban transculturation naԑ (melds) me la Spanish buuri malema (cultures) ta pa’asԑ la African duma buuri malema (cultures), lageŋɔ wa n yuum ze’ele la rumba puan na. Ortiz yuum nyԑ  transculturation, ti a dԑna sԑla n ani suŋa nara ti a bɔna buuri puan (positive social force): ti ŋwana wa ta’am suŋԑ ti bukere, yelemԑgere wa’ana suŋԑ ti yelesuma tari tinmaalegɔ wa’ana.

Most ethnomusicologists sakiya ba wan ta’am nyԑ rumba, solares of Havana la Matanzas 1880s yuuni la puan solares, la me kelum dԑna  cuarterías, zi’a ti yikãra bɔna poor dock neighborhoods of Havana la Matanzas. Nimmu’ure tuusum yelesi’a n boi rumba, ze’ele  Malanga ta paԑ Mongo Santamaría yuum zo’e la Solares puan. Ba yuum saԑ yameŋa tuuma basԑ me 1886 Cuba tiŋa puan gee yia nԑresabaga tuusum n boi fai ti daagɔ ka le paara ba, tiŋa la puan la ba nyaa yi’ire ba la negros de nación, ba nyԑ yelesum wa la rumba yuuma la puan.

Urban pɔsega maalegɔ n la a zo’ore puan rumba (yambú and guaguancó) zi’a wa yuum ta’am maale 19th century sansika ti yameŋa tuuma yuum bɔna la (barracones) bina pooren ti rumba wa’ana bɔna dԑna genre, magese wuu proto-rumba styles wa yuum maale ze’ele la yire lɔgerɔ puan, magese wuu dagesi (boxes) la drawers gee dagi congas, la frying pans, spoons (desunkɔ), la sticks gee dagi guaguas, palitos la claves. Gee san dԑna pɔsega puan precursors of rumba wa de la yelesi’a ti ba gulese biŋԑ, tintuu precurssors tari paԑ mid-la late 19th century ti nԑreba zo’e zo’e zamese a mina Urban rumba styles ze’ele la coros de clave la coros de guaguancó, street choirs wa ze’ele la Spanish orfeones. Kelum pa’asԑ widespread yuka wa’a la yuuma of Congolese pɔsega la puan wa dԑna  integrated nyaa ze’ele belam kiŋԑ ta dԑna choirs, se’em n ni bɔna nԑŋa zala buŋԑ’ԑla ti ba ŋmԑ’ԑra gee wa’ara kina. Kelum pa’asԑ secret Abakuá buuri malema n boi Calabar tiŋa puan n boi West African n boi Havana la Matanzas lagum suŋԑ me ti rumba maalegɔ tole nԑŋa hali ta pa’asԑ syncretic genre.

Coros de clave[demese | demesego zia]

Coros de clave yuum wa’ana doose la Catalan composer José Anselmo Clavé ti ba yuum nyaa ta baŋԑ a yele la bii a yuum nyaa ta niԑ peelumi la 1880s la 1910s yuuma la tiŋasuka. Ba nԑreba la yuum zo’e me budaasi ma’a yuum de la kɔbega la pinuu (150) gee pɔgesi la yuum de la sԑba n yuum yuuni yuuma la Europeans harmonies la ba de’eno lɔgerɔ la puan. pɔgesi n yuum ni pɔsԑ yuuma la, Solo singer ze’ele belam tari ta paԑ ayi gee sakԑ choral singing. Ba zo’e mԑ dԑna wuu 60 coros de clave, ta’am wa’ana la 1902 yuuni la puan, gee ti ba sԑba yuum zagesi Africa duma inkpemesegɔ ba yuuma la puan. Magese wuu popular coros de Clave ta pa’asԑ El Arpa de Oro and La Juventud.

Ze’ele Coros de clave evolved the coros de guaguancó, zi’a ti budaasi kɔ’ɔm ba’am zo’e bini la tari 2/4 saŋa. La buŋmԑ’ԑla n ka do le taaba Famous coros de guaguancó ta pa’asԑ El Timbre de Oro, Los Roncos (both featuring Ignacio Piñeiro, the latter as director), la Paso Franco.Tigebesi yuum bo yɔ’ɔ ti rumba tigere zum saazuo, ŋwana n ta’asi ti rumba buuri buuri wa’ana bɔna, ta pa’asԑ nananewa guaguancó la yambú. Gee ti zo’e me yuum borege tari bala wa paԑ zina wa, magese wuu tahona, papalote, tonada, jiribilla la resedá.

Early recognition and recordings[demese | demesego zia]

Rumba yuum ze’ele me dԑna suŋerԑ bɔ’ɔra nԑresԑba n yuum melese la la, ba yuum mi sԑla de la social la racial kaalegɔ la rumba. Fum wan ta’am nyԑ yԑla zo’e zo’e rumba puan sԑla n sɔi la ‘‘a tari la buuri malema sԑba n boi ita ye’esa la buuri malema sԑba n de bumpaala: Rumba miŋa de la se’em n tari yuuma, wa’a n la magesa. Yamenԑ saga sa la, la sansika ti ba yuum ta saԑ yamenԑ tuuma basԑ la, rumba yuum tune la social outlet tuuma bɔ’ɔra yamesi sԑba ti ba melesa la, la tareduma za’a yuum de la sԑba ti ba ni basԑ ti ba wa’ara saduto zuo bii dapouboba n boi Urban zi’isi bɔna. Rumba sasika ti a nyԑ zo’ore yese social circumstances n boi Havana sԑla n sɔi la ina ‘‘yuum de tiŋasuka yuuŋa gee me tara Afrika duma zo’e zo’e ti ba dԑna yamesi gee 18th century yuunԑ la ba’asegɔ puan. Ba zabe faԑ ba mԑŋa yuum tɔmԑ gee kpe’em gee ba yuum zabere do la sose’ere n ka de ma’a, ba yuum zabere do la yuuma la wa’asi puan.[demese | demesego zia]

Yamenԑ la n yuum ta saԑ la cuba tiŋa la puan, social la racial inequality kelum bɔna, Afro-Cubans dealt la doose la rumbas yuuma la wa’asi ti ba outlet of frustration. Sԑla n sɔi la Afro-Cubans tiŋa puan tuuma, diisi n la yɔ’ɔrɔ ka ba’am zo’e bɔna bɔ’ɔra nԑreba la gee zo’e zo’e la kɔ’ɔm bɔna la nɔŋɔ puan, gee tiŋɔŋɔ la nԑreba yuum ka mi ba wa’asi wa n la yuuma wa yele tari bala ta paԑ 1950s yuuni la puan ti yuum nyaa baŋԑ ba yele, gee yele yele wuu 1959 yuuni la puan ti daagɔ seko yuum paԑ Cuban Revolution, se’em n institutionalized n la. 1950s yuum la puan ti ba yuum pɔsԑ ita kuusegɔ n la a iŋԑ biŋԑ Cuban rumba New York doose Carlos Vidal Bolado la Chano Pozo bɔ’ɔra SMC Pro-Arte, gee 1948 yuuni la puan ti Havana doose Filiberto Sánchez bɔ’ɔra Panart. Ba yia kuusegɔ, gɔlegɔ la a iŋԑ biŋԑ yԑla rumba yuum iŋԑ la 1950s yuuni la tiŋasuka doose Alberto Zayas n la a Conjunto Afrocubano Lulú Yonkori, yielding de 1956 hit "El vive bien". Yuunԑ tiŋa tɔlega yuum tari la rumba tigere diyima wa’ana, Los Muñequitos de Matanzas, se’em n yuum kɔ’ɔm wa’ana niԑ peelumi. Ta lagum la Los Muñequitos, Los Papines zi’a ti yuunyuuma yuum nyԑ yu’ure cuba n solemitinsi bii nasaatinsi puan sa. Ba genre la puan a ayima ti ba yuum dikԑ n ani suŋa ‘‘unique’’ la ‘‘innovative’’ paare ‘‘approach’’.

Post-revolutionary institutionalization[demese | demesego zia]

Cuban revolution 1959 yuuni la pooren, tiŋa la zudaana yuum mɔ a mɔa za’a ti a basԑ ti rumba wa’ana bɔna, wa’ana yuum ta’asԑ mԑ ti yele ayi bii wa’asi buuri buuri bayi wa’am na bɔna. Yiadaana yuum de la buuri malema rumba ti ba yuum wa’ara e dapɔa boba la zɔduma n yizuo duma n ni wa’ara gee ti tiŋa la zudaana nԑŋa kabɔna bini. Buyidaana yuum de la aŋa ti ba dikԑ ze’ele bo dusi ki’a zi’a gee ti wa’asi la ni wa’ara de’eŋo bɔ’ɔ la puan.

Tigekãra ayi n yuum wa’ana suŋԑ ti rumba tole nԑŋa ta Cuban culture puan-ŋwana suŋerԑ ti ba maala wa’asi zi’isi, de la zi’isi buuri malema zi’isi la Conjunto Folklórico Nacional de Cuba ('Cuban Nacional Folkloric Company'). Ŋwana ti Folklórico Nacional wa’ana dԑna se’em n nyԑti nԑŋa toleŋa rumba puan, wa’a ‘‘voreke yese a pɔsega zi’a la, sorezuto, zi’a ti a nyԑta tuuma n de sorezuo bugum yԑla, koosego la leebego tuuma la socializing, tari ta paԑ secondary quarters, nu’o tuune zi’a, ta paԑ yire diyima puan la theatrical patio. Geeb Folklórico Nacional puti’ire yuum kɔ’ɔm bɔna ba wan se’em ti rumba tole nԑŋa, buuri malema tigere wa suŋerԑ gee ta’asera ti rumba duma ita ba lagum duma ŋwana suŋa suŋa.

Te’ele paalega puan post-revolutionary saŋa la, spontaneous rumba bad aa ta’am nyԑ ti a dԑna daagɔ bɔ’ɔra ba la ina n nyԑti bii ve’ere tigere kãra pa’asa ba mԑŋa la spontaneous saŋa, se’em n ta’asԑ traffic congestion zi’ise sesi puansin ŋwana yuum dikԑ zaba n la yuura. Post-revolutionary government ti ba dikԑ ti ba bisera tigera wa ‘’zi’a ti rumba wan ita gee ti ba wan sakԑ bo ŋwana suŋa suŋa, tiŋa zudaana, doose buuri malema puan, gee ti ba kelum wa’am na bisera ti a yuuma la a wa’asi yԑla ti la kina suŋa gee kelum kpe’em ge me ka doose taaba gee Cuban yuunyuuneba gee la fii la ba paԑ Cuban buuri malema tigekãte la. Rumba teere w aka suŋerԑ la ba lagesa wa’a yԑla ma’a gee kelum suŋera e me ti a yesera yelesi’a n ka tari vuure gee me kelum yesera ba daaŋɔ n boi zi’a bii de’enseto puan ti daanɔ bɔna.

Gee tigera suŋerԑ rumba aŋa zo’ore me wuu tiŋa la buuri malema ‘‘national culture’’a me kelum tara yele-asi’a n de daagɔ. Magese wuu yelese’ere n kɔ’ɔm ba’am bɔna de yima de la pre-la post-revolutionary pooren revolution rumba wa’ana ze’ele dԑna suŋa suŋa gee tara less spontaneous. Nananewa, yuunyuuneba n yuunԑ gee wa’ara la yuunԑ ma’a la ni lagesi ti nԑreba nyԑta doose rumba. Yelebԑa asi’a puan, rumba yuum de la tigere bɔna zi’a ti spontaneity yuum dԑna nimmu’ure zugɔ bɔna. Gee, post-revolutionary Cuba "led paԑ manipulation of rumba aŋa. A yuum ma’ԑ me rumba saŋa la ti la naԑ fit theatre saŋa la yelesileba la puti’ira suŋa. A yuum kelum dԑna la sԑla ti ba iŋԑ tiba zԑa ti fu bisera nyԑta do la [a] framed la packaged... dance form on stages la special performance patios."  Yvonne Daniel yeti: “Folklórico Nacional wa’areba’’ iŋԑ se’em ti wa’a woo wan bɔna kayima dԑna tuusum lɔgerɔ la wan iŋԑ ti ba wam ta’am bisera gee kelum gu’ura ti la suŋԑ ti ba tari Cuban folkloric traditions, doose ba tigere la nԑreba la n boi national company la puan, gee ta’am nyԑ license ta’am elaborate bii maale (create) stylization, de la sԑla n ka boi bɔ’ɔra ba. Nԑresԑba ti ba zamese ba ti ba mina gee bisera national folkloric treasure, the Conjunto Folklórico Nacional yaŋԑ zala yuuma suŋa suŋa 20th century yuuni tiŋasuka Havana-aŋa rumba puan.

Yelemԑgere buuri malema bii folkloric rumba dagi sԑla ti ba iŋԑ a aŋa ti a dԑna theatrical bɔna ti rumba tigera tuna do la bala; gee "a de la sԑla n zo’e la kusebego la yԑla zo’e zo’e gana genre. Ŋwana wa ka pa’alԑ ti Cuba ka pa’asԑ dԑna rumba ayima, gee rumbas duma zo’e zo’e. doose a aŋa ti ba pirege rumba puan ti a doose Folklórico Nacional la buuri malema tigera la puan (Ministry of Culture,) rumba tari la buuri malema buuri buuri bɔna yizuo duma lagesigɔ puan kelum dԑna sԑla n boi paara zi’a woo tiŋa la puan.     

Modernization[demese | demesego zia]

1980s yuuni la puan, Los Muñequitos de Matanzas yuum basԑ ti melodic parameters n de buŋmԑ’ԑla yaleke pa’asԑ ni bɔ’ɔra inkpemesegɔ n de sԑla n ni tara teesuŋɔ paara rumba buŋmԑ’ԑla. Ba yuum nyaa bo la faԑ la buuri malema buŋmԑ’ԑla melodies, rumba yuum nyaa wa’ana dԑna la an aesthetic, gee dagina sԑla n kɔ’ɔm dikira nԑreba laguna taaba. Sԑla n kɔ’ɔm ba’am dԑna nimmu’ure innovation n yuum wa’am 1980s yuuma la pooren gee ba yuum mi n dԑna guarapachangueo, maale doose Los Chinitos of Havana, la batá-rumba, maale  AfroCuba de Matanzas. Batá-rumba yuum pɔsԑ kɔ’ɔm yem dԑna combining guaguancó la chachalokuafún, gee kɔ’ɔm ze’ele belam wa paԑ zina a kɔ’ɔm zo’ora la bala wa paԑ zina wa ta pa’asԑ  batá rhythms.

2008 yuum la puan ti ba yuum maam bise CD doose Pedro Martínez la Román Díaz, de Routes of Rumba, describes guarapachangueo ba n wana n gai tilum wa:

Guarapachangueo, tigera wa yuum wa’ana doose la Los Chinitos Havana puan 1970s yuuni la, puan, dԑna la sԑla n boi "de interplay of beats la rests", la de la sԑla n kɔ’ɔm bɔna saazuo (Jottar, 2008). Ŋwana kɔ’ɔm zaԑ me gee dԑna standardized regularity n de luŋa pitega magese wuu  Alberto Zayas's "El vive bien", guarapachangueo, saŋa zo’e zo’e vooleduma la ni ana me ti san ka kilese suŋa fu kan ta’am buke, gee ti la mԑ kelum bɔna bini bɔ’ɔra nԑresԑba n bukere clave. Dԑna cajones (dɔɔrɔ daka ‘wooden boxes’) la tumbadoras (congas), Martinez la Diazdoose tendencies do la tuusum yԑla puan rumberos ta naԑ la lɔgesԑba ti ba tara ŋmԑ’ԑra la, n suŋerԑ ti sonic plane yalegera  ta pa’asԑ bass la treble vooleduma zo’e zo’e.