Dancing Devils of Yare

Ze'ele Wikipiidiya
Dancing Devils of Yare
party
Part ofDancing devils of Corpus Christi Demese
CountryVenezuela Demese
LocationSan Francisco de Yare Demese
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Demese

Sutaanԑ wa'asi n de Yare de la yԑla n ze’ele peelumi bo Venezuelan buuri malema de’eno ni ita Corpus Christi puan, ni dita nananewa  Christ ŋwana wa ni ita Eucharist puan. [1]Ŋwana za’a waabi de la iti seko ti suurɔ pia la ayima (11) buuri tɔka tɔka puan la, se’em n zɔԑ nԑreba 5,000, sԑba n ba’am mina la, de la Dancing Devils of Yare. Bana wa za’a yuum niԑ peelum doose la UNESCO n de Intangible Cultural Heritage  2012 yuuni la puan.

Tuusum (History)[demese | demesego zia]

Suurɔ tigera la ze’ele la mid seventeenth century[2] yuuma la puan,  n boi Aragua la Vargas tiŋa vatɔ puasin. Dԑna wuu 1749 yuuni la puan, Corpus Christi ti budaasi, Pɔgesi la kɔma yuuma dita gee yԑԑra ba lɔgerɔ wuu kinkitɔ la do la ba buuri malema n de se’em la yuum nyԑta kamaalegɔ.

Tigera asi’a n me yuum wa’ana lagum wa’ara Corpus Christi kinkitɔ wa’asi la. Doose wuu San Francisco de Yare yelese’em la yesera suurɔ la puan, ti yuum kɔbesi sinaasi n tole la (400 years ago), Faare (priest) n yuum ka tari lɔgesetɔ ti wan tara pu’usa zala Corpus Christi yeti: "ligera san ka bɔna gee dԑna la sԑba n ka mi Nayinԑ la zala kãmaalegɔ lɔgerɔ pu’usegɔ puan, sutaanԑ wan wa’ana!"  daaŋɔ duma la san pooren, sutaanԑ duma zo’e zo’e n dikԑ ba mԑŋa ze’ele yindeo la niŋan.[3]

La ba pugum yelese’em yesera Yare suurɔ la de la, viisegɔ lɔgerɔ la basԑba boi la novel Peonía duma wa puan doose Manuel Vicente Romero Garcia gɔŋgulesa, pa’ala ti la niira peelumi gee ti la kelum pa’ala wa’areba n yuum de Cúa sutaanԑ duma 1870s yuuma la puan.[4]

Suurɔ Tigera (Brotherhoods)[demese | demesego zia]

Tigera pia la ayi n boi dԑna bii ba mina a ti ba dԑna guilds, yizutɔ bii tigera n lagum pa’asԑ dԑna hierarchies ti ba wa’ara yuuni yuuni gee kelum pu’usa ba Blessed Sacrament.[5]Ba za’a de la lagesigɔ duma ti ba iŋԑ ba ti ba bɔna yizutɔ la puansin. Gee saŋa duma ba sԑba boi mԑ, tigera bii lagesigɔ duma ni wa’ana na iŋԑ tigebesi ti ba do la belam bisera tiŋɔŋɔ wa yԑla la n sɔi mԑŋa tigera wa tana nyԑta suŋerԑ ti ba tigera kãgera pa’asa gee kelum suŋera ti ba nyԑta nԑreba pa’asa ti la tɔla niŋa.[6]

·        Sutaam wa’asi n de Yare

·        Sutaam wa’asi n de Ocumare de la Costa

·        Sutaam wa’asi n de Cata

·        Sutaam wa’asi n de Cuyagua

·        Sutaam wa’asi n de Turiamo

·        Sutaam wa’asi n de Chuao

·        Sutaam wa’asi n de Patanemo

·        Sutaam wa’asi n de San Rafael de Orituco

·        Sutaam wa’asi n de Tinaquillo

·        Sutaam wa’asi n de San Millán

·        Sutaam wa’asi n de Naiguatá

Mɔɔra mԑ ti ba paԑ tigere la paŋa beene, tigera zo’e zo’e n ni iŋԑ lagesekãra "national meetings," ba ni iŋԑ lagesegɔ yizuo woo bii yizuo woo la kɔ lagesegɔ. Ŋwana inya, Tigekãtԑ la n de sutaam wa’a bo Corpus Christi nyaa yuum maale ti ba tari tigera la woo wa’ana lagum taaba.[7]

Yare[demese | demesego zia]

Sutaam wa’asi n de Yare ‘Dancing Devils of Yare’ (Diablos Danzantes del Yare) de la yu’ure bɔ’ɔra buuri malema n de San Francisco de Yare la, Miranda la Venezuela tiŋa puan, Corpus Christi dabesere la puan . De Sociedades del Santísimo (Societies of the Holiest) n de sԑba n sɔna bisera de’eno la. A pɔsega puan sa see ti fu lebe doose 18th century yuuni la puan sa, ina n de suurɔ tigese’ere yuԑ American continent tiŋa puan.

Corpus Christi woo (nine Thursdays after Holy Thursday), ba ni wã la kãabegɔ wa’a do la ba yi’ire wa sika ti sutaam duma wa’asi la "Dancing Devils," se’em e ni yԑ lɔgerɔ n tari hali buuri buuri la (la ni kɔ;ɔm dԑna lɔgemɔlesi), fuo la ni tara gareseri, masks of grotesque niirԑ puansin gee kelum tara accessories magese wuu crosses, scapulars, rosaries la yԑla zo’e zo’e n de sorts of amulets.

Tigera wa n de sutaam tigera wa pũ me doose hierarchical order, kelum ze’ele doose ba makԑ duma la puansin.

Yԑla asi’a kelum bɔna mԑ bɔ’ɔra de’eno ba sԑba ti ba yu’ura doose ba bɔŋa zi’isi, magese wuu sutaam duma n de Naiguatá la sutaam duma n de Chuao.

Ba iti do la se’em la ba yԑԑrԑ ba lɔgerɔ se’em (Procession and dress code)[demese | demesego zia]

folkloric de’e-kɔna wa puan, serasakire de la sԑla ti ba dikira bɔ’ɔra patron saint Saint Francis of Paola la Jesus Christ n boi Blessed Sacrament la puan. De’eŋo la ni pɔsԑ la Alaareba daare ‘Wednesday’ zi’an ti yuum gee ti fulías n de tiŋa la yuuma la aŋa (a native music style) n ni dԑna sԑba ti ba ŋmԑ’ԑra are, décimas n de tɔgum zãaleŋa (native form of poetry) ni ita gee ti pu’usegɔ buuri buuri nyaa ni pu’usa gura bulika. Dabese’ere nyaa ni tagele la sera-sakireduma, nyaa ni iŋԑ ba mԑŋa mԑ ŋwana saԑ ti bana de la sutaam duma, gee nyaa ni wa’ara kãara tiŋa la. Ba mԑ ni kelum wa’ara do la saduto, gee nyaa ni yԑ ba lɔgemɔlɔ la makԑ duma gee wa’ara ba pitesi la n de corríos (octosyllabic musical poems).

Pooren, tigera nyaa ni kiŋԑ bii kina tɔɔra la yindeo la nuuren ti pu’usegɔ la san ba’asԑ, ba nyaa ni dikԑ Eucharist ze’ele la yindeo la nuuren gee ti sutaam duma la Nayinԑ nԑresum-duma nyaa ni pɔsԑ zabera. Ba’asegɔ puan, sutaam nԑreba gee kpa duma Eucharist niŋa ti la pa’alԑ ti ba sakiya gee nyaa ni wa’ara ba bamba pitesi la, yuuma buuri buuri ti ba nyaa ni gee wa’ara wa’asi buuri buuri. Ba de’eŋo la ba itegɔ la za’a waabe ni pa’alԑ ti sum n nyaŋԑ be’em. Sԑba e ni wa’ara sutaam wa’asi la ni yԑ la lɔgemɔlɔ, kuremɔlesi, lɔgewogero, lɔŋeseto n ni pa’ala sutaanԑ aŋa, gee ŋma iisi daalԑ daalԑ ana wuu sutaanԑ, gee nyaa ni pire tagekãra . Ba nyaa ni zԑ la pumpuuredɔɔ se’em ti ba ni dikԑ kãrekɔga vuurɔ sԑba ti kã maale la maale e, rosary, la medallion ta pa’asԑ la Yezu krista inya (ŋwana wa yinpu’useba ba sԑba mԑ ta’am iŋԑ mԑ). Ba mԑ ni ta’am zԑra do la nuyiŋɔ mԑ n ani wuu sutaanԑ la maraca maraca, hali la yԑla zo’e zo’e ta pa’asԑ dԑna whip.

Viisegɔ lɔgerɔ[demese | demesego zia]

  1. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  2. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  3. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  4. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  5. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  6. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  7. "Dancing devils of Corpus Christi", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18