Dutar

Ze'ele Wikipiidiya
Dutar
Subclass oflute Demese
Country of originIran Demese
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Demese
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01492, https://ich.unesco.org/fr/RL/01492, https://ich.unesco.org/es/RL/01492 Demese
Hornbostel-Sachs classification321.322 Demese

Dutar (ti ba kelum yi'ira ti dotar bɔna Persian tɔfum ouan la: دوتار, Rɔmani duma ni ba yetɔgum: dutâr; Russian duma yetɔgum : Дутар; Tajik duma yetɔgum a: Дутор; Uzbek: Дутор; Uyghur: دۇتار, Rɔmani yetɔgum: Dutar; Chinese duma buuri yetɔgum: 都塔尔; Chinese buuri malenɛ: 都塔爾; pinyin: Dū tǎ ěr; Dungan: Дутар) a de la buuri malema n boi Iranian duma tiŋa puan n tari yugeli-wogero gee tara mi'isi bɔna Iran la Central Asia duma tisi puan. A yu'urɛ wa ze'ele la Persian yelebire puan n de wuu "two strings", دوتار do tār (< دو do "two",تار tār "string"), amaa, Herati duma de'eŋo lɔkɔ wa dutar n ze'ele Afghanistan tari la mi'isi puan la sinaasi. Dutar Dela de'eŋo ti nɛra wwoo mina di yele bɔna Tajikistan la Khorasan tisi puan n boi Iran so'olum puan. Mi'isi wa ni dɛna la sɛla ti ba ni dikɛ lɔkɔ kayima ti ba yi'ira ti Uyghurs ze'ele China tiŋa puan gee kelum ni dikɛ lɔkɔ kuseko ti ba yi'ira ba ti Tajiks, Turkmen, Uzbeks. Kazakh dombra. Dutar wa tari tuulum mɛ zo'e zo'e sɛla n sɔi la malenɛ wa boi Kurds puan mɛ n de Khorasan so'olum ti nɛra ayima ti ba yi'ira e ti Haj Ghorban Soleimani ti a ze'ele Quchan tiŋa puan yuum de la nɛra n tari mi'ilum yuunɛ wa puan.

La san dɛna Kurdish puan, mina daana n ni ŋmi'ira dutar wa la ba ni yi'ira e ti bakci (bakhshi) ti la ŋwɔna la Turkmen bagşy gee ti  Azeri puan, ba yi'iri la ashiq. Khorasan bakhshi yuuma wa po pa'asɛ la buuri malema tɛrega yi'ira wa puan ti ba yi'ira solemiine puan ti ( Intangible Cultural Heritage of Humanity).

Saŋa sɛka ti Dutar wa yuum pɔsera la bɔna yuum kibesi pia la anuu saŋa la (15th century) ti a yuum dɛna de'eŋo lɔkɔ bo'ora dunkiima la ba yuum ni tara la dusi puuren lɔgerɔ ti ba dɛna mi'isi. Amaa, ba yuum pɔsɛ tara siliki (Silk) duma kina la, ba yuum kale tara dusi puuren lɔgerɔ it's mi'isi la gee ba nyaa yuum tari la siliki duma ze'ele China tiŋa puan. Hali la nananawa, lɔgerɔ la zo'e zo'e kelum tara la siliki duma ita ba. Amaa, naalɔŋi duma mi de la sɛla ti ba tara kelum ita mi'isi wa.[1][2][3][4]

Dutar wa tari la voole n ani ŋwana mama gee tara nyɛlum.[viisegɔ lɔgerɔ n nari la bɔna kalam wa]. De 'eŋo lɔkɔ wa n nari la karege zina se'em de la miti ayima ta paɛ bayi puan.

La nari se'em la de la ba ni di'e La Re bii/koo A D, amaa, ŋwana za'a ni yɛsa la so'olum duma la puan.

UNESCO duma buuri malema yu'ura[edit]

Dutar (zuɔ nu'o bɔba) la tanbur n boi Horniman kuremi lɔgerɔ biŋere zi'an bɔna London, UK tiŋa puan.

Dutar dɔɔrɔ yabegɔ wa la ba buuri yuuma yuum lagum taaba ti ba tara ita yuuma la   2021yuunɛ la puan. UNESCO  duma buuri malema yu'ura.[5][6]

De'ende'eneba[edit][demese | demesego zia]

Pooren la nɛŋa bisega dɔla DutarHaj Ghorban Soleimani pɔsɛ la (1920 yuunɛ la puan ta paɛ–2008 yuunɛ la puan)

Turgun Alimatov (1922 yuunɛ la puan ta –2008 yuunɛ la puan)

Abdurahim Hamidov (1952 yuunɛ la puan ta paɛ–2013 yuunɛ la puan)

Abdurehim Heyit (Uyghur) (1962 yuunɛ la puan –)

Sanubar Tursun (1971 yuunɛ la puan–)

Alireza Soleimani (Aliabad, Khorasan)

Sultan Reza Bakci (Geliani) (Khorasani)

Haj Mohammad Hossein Yeganeh (Khorasani)

Abdolghader Afzali(Khorasan, Iran)

Aziz Tanha (Korasan, Iran)

Saied Tehranizadeh

Abd Allah Amini (Khorasani)

Zolfaghar Askarian (Khorasani)

Gholam Ali Poor Ataa (Khorasani)

Aliia Gholi Yeganeh (Turkmen)

Osman Mohammadparast (Khaf, Iran)

Abdollah Alijani Ardeshir (Tehran, Iran)

Kelum bisɛ kalam wa [edit][demese | demesego zia]

Kelum bisɛ kalam wa: de'eŋo lɔkɔ wa tuusum yɛla la di na'am se'em wa paɛ zina beere wa.

Shashmaqam

Turgun Alimatov

Dotara

Bağlama

Çiftelia

Iran duma yuuma

Afghanistan yuuma

Tajikistan yuuma bii de'eŋo

Turkmenistan de'eŋo

Central Asia duma yuuma bii de'eŋo

viisegɔ lɔgerɔ[demese | demesego zia]

[[Buuri buuri:All

  1. "Dutar", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  2. "Dutar", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  3. "Dutar", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  4. "Dutar", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  5. "Dutar", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18
  6. "Dutar", Wikipedia (in English), 2023-12-12, retrieved 2023-12-18