Farefari Yu'ura la a Vɔa

Ze'ele Wikipiidiya

Farefari buuri malema puan, tu tari yu'urɛ sika ti la dɛna la tuulum malema Farefari buuri la puan. Yu'urɛ sika me boi la tɔka tɔka dɔla la yu'urɛ la n de yusɛka.

Tu tari sigerɛ yu'urɛ mɛ dee kelum tara yubo'ote. Sigerɛ yu'urɛ de la yusɛka ti ba ni ɛ bɔgerɔ dee nyaa baŋɛ yaabesɛka n loe bia la dee nyaa sigɛ bia la. Tu me kelum tara yubo'ote ti dɔgereba la ni dikɛ ba suure bii ba putɛ̃'ɛrɛ yɛla bo bia la yu'urɛ bii yelesi'a n paari ba ba vom puan la sigɛ bia la, ba me ta'am kelum sigɛ Bia yu'urɛ doose la ba dɔgɛ e gee ti sɛla iŋɛ bii ita. Mw, Yaabeduma yu'ura. n de wuu Awubegɔ, Atuleba, Avea, Asɔka. Bii bia la ti ba dɔgɛ zi'an. MW, Asore, Akulega, Asamanɛ. LA N nari semen ti tu sigera Yu'ura ( the significance of naming / names 1. Yu'urɛ n ni pa'alɛ ti di duma la de la nɛresaala bɔna tu buuri la puan.2. La basɛ ti yu'urɛ la daana n nyɛta imma'asum la susuŋɔ a vom puan.3. Yu'urɛ pa'ali la nɛra buuri. Tu ni wum la nɛra yu'urɛ ta'am baŋɛ e yese zi'an la a buuri, hali ta ta la aduma yizuo.

Yu'urɛ la se'ere n iŋɛ bii yu'ura la sɛla zuo ti ba sigera yu-aŋa la.[demese | demesego zia]

Yubo'ti[demese | demesego zia]

1. Asampana: Ba san dɔgɛ bia ti yaaba yaaba ka loe ka gee ti dɔgereba la me ka nyɛ yu'urɛ bɔ bia la, bikaŋa yu'urɛ ni dɛna la Asampana, pa'alɛ ti bikaŋa de la saana yire la puan.

2. Atule: Ba san dɔgɛ bia ti ka nama yese wia na, ba ni sigɛ bikaŋa la Atule.

3. Aba'anɛ: Ba san dɔgɛ kɔma bayi ti ba dɛna liiba dee ti ayima teke lebe Winɛ yire bii a ki mɛ dee ayima la, ba ni wi'ira bisɛka n dee la 'Aba'anɛ'.

4. Abɛreŋa: Pɔka san dɔgera ti kɔma la lɛbera Winɛ yire, ba ni malum la malema ti la dɛna lua bii gu'a ti ba lu bii gu pɔka la ti ka san dɔgɛ, bia la kan le lebe Winɛ yire. Pɔka la nyaa san le dɔgɛ bia la ti ka vɔna, ba nyaa ni sigɛ ka la 'Abɛreŋa'.

5. Ania: Pɔka san ka sigɛ sia dee nyɔkɛ puurɛ dɔgɛ bia, ba ni sigɛ bikaŋa la 'Ania'.

6. Asamanɛ: Pɔka san dɔgɛ bia samanɛ zuo, ba ni sigɛ bikaŋa la 'Asamanɛ'.

7. Anagendene: Ba san dɔgɛ bia nagendeni, ba ni wi'ira bikaŋa la Anagendene. Asadɔɔ, Ada'a de la bala nɔɔ la Ayiŋa.