Fileteado

Ze'ele Wikipiidiya
Fileteado
art style
CountryArgentina Demese
Country of originArgentina Demese
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Demese
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01069, https://ich.unesco.org/fr/RL/01069, https://ich.unesco.org/es/RL/01069 Demese

Fileteado ( gee ti Spanish puan ti ba yi'ira ti: [fileteˈaðo]) de la guleŋɔ buuri ti ba ni tara yelebɛa pa'asa bini ti ba bɔna yima yima gee tara bɛɛna bɔna bini. Tiisi sɛba ti ba tara gulena kankaŋi de la tisesi n ni ga tiŋa bita magesɛ wuu Buenos Aires n boi Argentina tiŋa puan la. Ba ni tara gulesegɔ miŋa vugera la sɛla woo n ani suŋa bo'ora asaala bii bunsula magesɛ wuu tagezi, lɔa bii colectivos, Buenos Aires's duma nbde lɔkɛgesi.

Filetes ( fileteado bɛɛna guleŋɔ wa) zo'e zo'e ni tara la kɔla duma zɛ'ɛra tisi puan gee ni kelum tara dakerɛ la yelebɛa ti la bɔna bini kelum pa'asɛ.

Tuusum puan pa'alɛ yeti gulesegɔ wa po pa'asɛ la ba buuri malema kankaŋi puan bo'ora tiŋa la nɛreba za'a. Ba yeti Porteños (gee ti basɛba yi'ira ti Buenos Aires) pɔsɛ la daami sa wa paɛ zina beere wa bɔna 20th century yuuma la puan.

filetes  wa yuum ze'ele la tiisi puan ti buuei la nɛreba yuum nyaa doose bilam nyɛ guleŋɔ wa puti'irɛ gee ti pooren la yuum nyaa ta dɛna sɛla n de yelesunɛ buuri la puan. Gee ba kelum pa'asɛ yeti solemiisi n yuum po bo ba puti'irɛ wa la pɔsega la puan sɛla n sɔi la ba yuum wa'am tiŋa la puan mɛ ti ba bisɛ ba yuum nyaa doose bilam bo ba yu'urɛ la. Fu san bisa fileteado wa yuum kɔ'ɔm bɔna la Argentinian so'olum puan ma'a gee nananawa a de la sɛla n nyaa paɛ tiŋa woo ri na de'ena ka saŋa wooo puan. Fileteado wa nyaa de la sɛla ti 1970 yuuma la puan la yuum ka ba'am tara nyɛlum paɛ nananawa.

Tuusum yɛla[demese | demesego zia]

Fileteado  pɔsɛ la busi Toto puan tuuma ti ba yuum tara ba yi'ira lɔgerɔ magesɛ wuu vuma'asa , iilum, inya maalegɔ lɔgerɔ, paanu bɔna 19th century yuuma la puan.[1]

Mina n yuum guli busi toto ba yuum yi'iri a daana la Fileteador, sɛla n sɔi la a daana ni gula gee tara  la dibesi wogero tuna. Ba mi yi'iri dibesi wa la filetes" bala n sɔi ti yi'ira a daana bala la.

Tiisi sɛba ti ba tara gulena kankaŋi de la tisesi n ni ga tiŋa bita magesɛ wuu Buenos Aires n boi Argentina tiŋa puan la. Ba ni tara gulesegɔ miŋa vugera la sɛla woo n ani suŋa bo'ora asaala bii bunsula magesɛ wuu tagezi, lɔa bii  colectivos, Buenos Aires's duma nbde lɔkɛgesi.Filetes ( fileteado bɛɛna guleŋɔ wa) zo'e zo'e ni tara la kɔla duma zɛ'ɛra tisi puan gee ni kelum tara dakerɛ la yelebɛa ti la bɔna bini kelum pa'asɛ.Tuusum puan pa'alɛ yeti gulesegɔ wa po pa'asɛ la ba buuri malema kankaŋi puan bo'ora tiŋa la nɛreba za'a. Ba yeti Porteños (gee ti basɛba yi'ira ti Buenos Aires) pɔsɛ la daami sa wa paɛ zina beere wa bɔna 20th century yuuma la puan.

La yuum de de'em la de la sɛba duma n yuum guli la, la yuum ni dɛna la pɛregere ti ba san yeti ba tum guleŋɔ wa bo nɛra, la ni dɛna la pɛregerɛ ti a daana gura lagefo gee ti ba ta'am iŋɛ bo e.

Se'em ma'a ti sɛba n yuum ta'am gula la suŋa suŋa magesɛ wuu Ernesto Magiori la Pepe Aguado bii fu ta'am kelum yi yeti Miguel Venturo n de Salvador Venturo dayua la. Mina n nyaa yee pooren de la ko'om puan tuntuna ti ba yi'ira e ti Buenos ti dɛna nɛra n ze'ele kankaŋi bo'ora Fileteado. 

Hali la yuum ta paɛ la saŋa kasɛka ri nɛreba yuum kin sukuu duma puan zamesera guleŋɔ wa. Fu san bisa Miguel yuum de la ayima n yuum kiŋɛ ta zamesɛ la guleŋɔ wa yɛ la bɔna sukuu puan. Bala yuum basɛ ti bia wa yuum ta' dikɛ mi'ilum saaŋa wa'ana pa'asɛ a miŋa sɔ mi'ilum puan n de wuu Filete. Bia wa yuum nyaa ta tara la niisi, tiisi bunbibesi, soniiro la sɔlema yuum nyaa po pa'asa gula ti la dɛna ti iŋɛ n pɔsɛ tuundina. Dagi bal ma'a gee a yuum kelum ni tara la kulesi pa'asa bini gula. Ba gulesɛ yeti, Miguel gulesgɔ wa yuum ni ana la ŋwana bibesi bibesi gee a yuum tari la kɔla duma n tari ninpiilum ti nɛra woo ni bɔna ti ba bisa.

Guleŋɔ wa n ani se'em[demese | demesego zia]

Fu san bisa Miguel yuum de la ayima n yuum kiŋɛ ta zamesɛ la guleŋɔ wa yɛ la bɔna sukuu puan. Bala yuum basɛ ti bia wa yuum ta' dikɛ mi'ilum saaŋa wa'ana pa'asɛ a miŋa sɔ mi'ilum puan n de wuu Filete. Bia wa yuum nyaa ta tara la niisi, tiisi bunbibesi, soniiro la sɔlema yuum nyaa po pa'asa gula ti la dɛna ti iŋɛ n pɔsɛ tuundina. Dagi bal ma'a gee a yuum kelum ni tara la kulesi pa'asa bini gula. Ba gulesɛ yeti, Miguel gulesgɔ wa yuum ni ana la ŋwana bibesi bibesi gee a yuum tari la kɔla duma n tari ninpiilum ti nɛra woo ni bɔna ti ba bisera ba.

La boi Filete porteño gɔŋɔ puan ti Alfredo Genovese la nɛra ayima ti ba yuum yi'ira e ti Norberto Cirio yuum gulesɛ la yele ana wa biŋe yɛsa fileteado wa:

fileteado wa boi la buuri buuri

fileteado ni tara la kɔla duma zo'e zo'e

fileteado boi mɛ ze'ele kuremi wa paɛ zina

fileteado wa de la sɛla ti ba wan ta'am dikɛ yelebɛa iŋɛ.

Lɔgerɔ zo'e zo'e n ni bɔna gulesegɔ wa puan tara vɔa yima yima. Magesɛ wuu weefo ni ze'ele bo la zusuŋɔ  gee ti bun-ɛgela la mi ze'ele bo la paŋa bii kpe'eŋo.

Fɔɔra[demese | demesego zia]

Fileteado tuuma wa basɛba de la kaalegɔ «Lo fui haciendo despacito para que saliera bonito» ti la vuurɛ dɛna wuu, “ mam nyɔkɛ la n miŋa tum tuuni la ti n basɛ ti la ana suŋa.”

Gee nananawa tuuma de la 2005 yuunɛ la puan ti  ba yuum maalɛ Haughty Melodic. Mina n yuum tum yuunɛ wa la de la Mike Doughty.

Viisegɔ lɔgerɔ[demese | demesego zia]
Nyiŋa viisegɔ lɔgerɔ[demese | demesego zia]
  1. "Fileteado", Wikipedia (in English), 2022-11-22, retrieved 2023-12-31