Għana (folk music)
| Subclass of | European folk music  |
|---|---|
| Country of origin | Malta |
| Intangible cultural heritage status | Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity |
| Described at URL | https://ich.unesco.org/en/RL/01681, https://ich.unesco.org/fr/RL/01681, https://ich.unesco.org/es/RL/01681 |
Għana (/ˈɑːnə/ AH-nə) de la ‘Maltese yaabeduma yuuma buuri ka sɛka. Għana yelebire wa tari la vuurɛ buyi, vuurɛ wia daana de la, taresum la yelesuma , dee ti vuurɛ buyi la me lebe la yuuma puan, magesi wuu; yuuma pureka puan, ba doli taqaba se’em, hali la ‘kantaliena. A de la yuunsɛka buuri n yuuni bãla bãla. Għana ta’am kelum pu buyi dɛna sɛla n gã tib a dɔla (formal) la sɛla n ka gã dee ti ba ita (informal). Yelebire wa ze’ele la Arabic yelebɛa puan dɛna Ghena bii Ghina غنى/غناء ti de vuurɛ dɛna; taresum bii yuuna/ yuuma la ba zo’e zo’e. Ba wi’iri nɛremina n yuuni yuum bana taaba la “Għanaj” (yunyuuna).
Sɛla n de ma’a tuuma (Formal)
A tuulesum la woo puan, a ka de ma’a dee tib a itabii ifɔɔmale Għana ni magesa saŋa ita budaasi la pɔgresi vom puan. Ŋwana wa ni pu la yuuma la ninmu’urɛ yɛla ba daarewoo vom puan yɛsera Maltese puan. Fu san yeti fu tuule bisɛ Għana nyɔ’ɔ n ze’ele zi’an de la kuremesa kaareba zi’an.
Ciantar (2000) atikili la puan, ‘ze’ele Bar ta paɛ Stage’ puan dikɛ tɔgum isi’a karekipa la Maltese duma karekipa gulesegɔ duma la lagum taaba, sɛba n pugum diŋe niŋa yeti Għana nananewa wa de la Maltese tiŋa duma kuremesa kaareba la vom yɛla la tu “kɔrekɔrum yɛla aŋa n boi Island”. Ciantar me gulesɛ yeti Għana kɔ’ɔm ze’ele la Maltese yaabedum vom puan, ala n sɔi tib a ŋwɔna taaba la. Kareki Aquilina (1931) me daa kelum tɔgɛ la bala miŋa nuu.